STEM DERS PLANI

-5-E MODELİNE GÖRE DERS PLANI-

FEN BİLİMLERİ-GÜNEŞ SİSTEMİNİ TANIYALIM

1.Hedef-Kazanımlar:

• Dünya'mızın da içinde bulunduğu 8 gezegeni tanır.
• Güneş'e yakınlık derecesine göre gezegenleri sıralar.
• Gezegenlerin özelliklerini açıklar.

STEM'e ait bir kazanım;

• Uzayda yaşamın olabileceği mühendislik alanında göstermeye yönelik Mars'ta bulunan maddeleri toplayıcı bir uzay aracı tasarlar.
• Bu uzay aracının Mars gezegeninde hareketi için Mars'ın özelliklerin uygun olarak ifade eder.
• Tasarımını yapacağı aracın gidebileceği yolu hız ve sürat açısından matematiksel olarak açıklar.

2.Kullanılan Materyaller:

• 4 Teker
• Ağırlık
• Uydular
• Sensör
• Hortum
• Kamera

GİRİŞ: Öğretmen sınıfa girer öğrencilerine 'Nasılsınız?' diye sorar. Derse geçmeden önce her birinin ayağa kalkarak 5 kere belini çevirerek UZAY demesini isteyerek öğrencileri derse çeker. Burada verilen uzay kelimesi öğrencilerde merak uyandırır.Günün konusunun Güneş Sistemini tanımak olduğunu bu etkinlikten sonra öğretmen öğrencilere açıklayarak,bir video izletir ve derse geçiş yapar.

KEŞFETME: 'Uzay içerisinde Dünya’mızdan başka gezegenler de yer almaktadır. Uzayın küçük bir bölümünde Güneş Sistemi yer almaktadır. Dünya’mızın da içerisinde bulunduğu güneş sisteminde toplam sekiz gezegen vardır. Bu gezegenlerin yapıları, büyüklükleri, Güneş’e olan uzaklıkları ve Güneş etrafındaki dönme süreleri birbirinden farklıdır.'bilgisi verilir.Güneş sistemindeki gezegenler Güneş’e en yakın gezegenleri sırasıyla bir kağıda çizmeleri istenir.

AÇIKLAMA: Öğrencilerin çizdikleri resimlere öğretmen bakar. Öğrecncilerine güneşten sonra; Merkür,Venüs,Dünya,Mars,Jüpiter,Satürn,Uranüs ve Neptün'ü çizmeleri gerektiğini açıklar.

DERİNLEŞTİRME: Bu sıranın neden böyle olduğunu açıklamak için gezegenler hakkında şu bilgiler öğrencilere verilir;

Merkür

• Merkür, Güneş’e en yakın gezegendir.
• Uydusu ve halkası yoktur.
• Güneş’e çok yakın olmasından ve kendi etrafında çok yavaş dönmesinden dolayı yüzeyi oldukça sıcaktır.
• Kütlesi Dünya’nın kütlesinin yaklaşık yirmide biri kadardır.
• Atmosferi yoktur.
• Merkür’ün yüzeyinde büyük yanardağ kraterleriyle dolu yüksek yaylalar ve ovalar bulunmaktadır.

Venüs

• Güneş ve Ay’dan sonra gökyüzünde gözlemlenen en parlak gök cismi Venüs’tür.
• Gece ilk parlayan, sabah son sönen Venüs, yıldız gibi algılandığından halk arasında Çoban Yıldızı olarak bilinir.
• Venüs, kalın bir atmosfer tabakasıyla kaplıdır.
• Venüs’ün de yüzeyinde dağlar ve vadiler vardır.
• Dünya’ya en yakın gezegen olmasına rağmen kalın atmosferinden dolayı yüzey yapısı gözlemlenememektedir.
• Merkür gibi yüzeyi oldukça sıcaktır.

Dünya

• Dünya, Güneş sisteminin Güneş’e uzaklık bakımından üçüncü sıradaki gezegenidir.
• Üzerinde yaşam olan tek doğal gök cismidir.
• En büyük beşinci gezegen olan Dünya’nın tek doğal uydusu Ay’dır.
• Dünya’nın yüzeyi kayalarla ve suyla kaplıdır.
• Yeryüzünün yaklaşık % 70’i sularla kaplıdır ve çevresini sarmalayan bir atmosfer vardır.

Mars

• Yer ile Jüpiter arasında yer alan Mars (Merih)’ın yüzeyi kırmızımsı bir görünüşe sahiptir.
• Bu gezegenin Phobos (Fabos) ve Deimos (Deymos) adlı iki doğal uydusu vardır.
• Mars’ın kütlesi Dünya’nın kütlesinin onda biri kadardır.
• Gezegenin çevresinde Dünya atmosferine benzeyen fakat daha seyrek bir atmosfer vardır.
• Yüzeyinde su yoktur ama kutuplarında su bulunabileceği tahmin edilmektedir.
• Dünya’dakilerden daha büyük dağlar ve yanardağ kraterleri saptanmıştır.
• Çok hızlı esen rüzgârlar beraberinde taşıdıkları kum, toz ve buz parçacıklarıyla gezegen yüzeyini aşındırmaktadır.
• Mars’ta yaşam olup olmadığı hâlâ araştırılmaktadır.
• Mars, çıplak gözle görülebilmektedir.

Jüpiter

• Jüpiter, Güneş sistemindeki en büyük gezegendir.
• Gezegenin kütlesi tek başına diğer tüm gezegenlerin toplam kütlesinin yaklaşık olarak iki buçuk katı kadardır.
• Akışkan bir yapısı olan Jüpiter’in kalın ve karmaşık bir atmosfer tabakası ve etrafında halkalar bulunmaktadır. Bu halkalar toz kadar küçük parçacıklardan, onlarca metre büyüklüğe kadar değişen çeşitli boylarda çok sayıda parçacığın bir araya gelmesiyle oluşmuştur. Işığı iyi yansıtmadıkları için Jüpiter halkalarının gözlemlenmesi oldukça zordur.
• Jüpiter’in bugüne kadar altmış üç doğal uydusu keşfedilmiştir.
• Jüpiter’in en büyük dört uydusunu ilk kez kendi yaptığı basit teleskopla 1610 yılında Galileo Galilei gözlemlemiştir. Bu uydular İo (Ayo), Europa (Yuropa), Ganymede (Ganimede) ve Callisto (Kallisto)’dur.
• Jüpiter çıplak gözle gözlenebilmektedir.

Satürn

• Güneş sisteminin Güneş’ten uzaklık sırasına göre altıncı gezegeni Satürn’dür.
• Büyüklük açısından Jüpiter’den sonra ikinci sırada gelir.
• Jüpiter gibi akışkan bir yapısı vardır.
• Çıplak gözle izlenebilen beş gezegenden biridir.
• Satürn kalın ve karmaşık bir atmosfer tabakası ile çevrilidir.
• Satürn’ün halkaları oldukça dikkat çekicidir.
• Satürn’ün resmî olarak ad verilmiş elli altı uydusu vardır. Ancak bu sayı, yakın zamanlarda belirlenen yeni uydularla altmış ikiye yükselmiştir.

Uranüs

• Güneş sisteminin Satürn’den sonraki gezegeni Uranüs’tür.
• 13 Mart 1781’de William Herschel’in gerçekleştirdiği bir dizi gözlem sonunda Uranüs’ün gezegen olduğu anlaşılmıştır.
• Yirmi yedi uydusu bulunan gezegenin atmosferi vardır.
• Çevresinde on halka belirlenmiştir.
• Yüzeyi çok soğuktur.

Neptün

• Neptün, Güneş’e uzaklık sırasına göre sekizinci gezegendir.
• Çok uzakta bulunduğu için çıplak gözle görülmez.
• Neptün’ün içyapısının Jüpiter’inkine çok benzediği düşünülmektedir.
• Etrafında halkalar vardır. Bugüne kadar on üç uydusu gözlemlenebilmiştir.
• Teleskoplarla bakıldığında küçük, yeşilimsi, yuvarlak bir cisim olarak görünür.

DEĞERLENDİRME: 8 tane gezegenin özelliklerini öğrenen öğrencilerden gezegenlerden bir tanesi olan Mars'a ait bir araç tasarlamalarını ister.